Sự cố cháy, nổ là điều không ai mong muốn xảy ra, nó gây ra rất nhiều hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, hiện nay các sự cố về cháy, nổ xảy ra ngày càng nhiều. Công tác phòng cháy chữa cháy là việc được đặt lên hàng đầu nhằm giảm thiểu tối đa những tổn thất đáng tiếc có thể xảy ra do sự cố cháy nổ, hỏa hoạn. Còn công tác cứu chữa là giai đoạn nhằm giảm thiểu tổn thất có thể xảy ra. Phòng cháy chữa cháy là trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức trong cộng đồng chứ không phải thuộc về một chủ thể duy nhất.
Nội dung bài viết
Khái niệm phòng cháy chữa cháy là gì?
Theo Luật Phòng cháy, chữa cháy năm 2001, sửa đổi bổ sung năm 2013, cháy là trường hợp xảy ra hoả hoạn không kiểm soát được, có thể gây thiệt hại về người, tài sản và môi trường (Khoản 1 Điều 3). Vì vậy, phòng cháy chữa cháy áp dụng cho các trường hợp cháy lớn, ngoài khả năng kiểm soát của con người, trong khi các phản ứng cháy do con người kiểm soát như đun nấu, sinh hoạt, thí nghiệm thì không nằm trong phạm vi phòng cháy, chữa cháy.
“Phòng” trong “phòng cháy” có nghĩa là ngăn chặn, phòng tránh không cho cháy xảy ra. Do đó, phòng cháy là các hoạt động nhằm ngăn chặn và phòng tránh các trường hợp cháy bất ngờ, vượt quá khả năng kiểm soát của con người.
“Chữa” trong “chữa cháy” có nghĩa là tìm các biện pháp khắc phục nhanh chóng để giảm thiểu thiệt hại. Chữa cháy là các hoạt động nhằm kiểm soát đám cháy, thực hiện cứu nạn, cứu người và giảm thiểu thiệt hại khi xảy ra cháy.
Theo Luật Phòng cháy chữa cháy, chữa cháy bao gồm các hoạt động huy động, triển khai lực lượng và phương tiện chữa cháy, cắt điện, tổ chức thoát nạn, cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan, dập tắt đám cháy và các hoạt động liên quan khác (Khoản 8 Điều 3).
Công tác phòng cháy chữa cháy có nhiệm vụ ngăn chặn các nguy cơ cháy nổ, giải quyết nhanh chóng để ngăn cháy phát nổ, đảm bảo tính mạng và tài sản của con người không bị đe dọa và giảm thiểu thiệt hại.
Tầm quan trọng của phòng cháy chữa cháy
Phòng ngừa và xử lý đám cháy là những hoạt động quan trọng để đảm bảo an toàn. Nhờ việc nghiên cứu và thực hiện các biện pháp phòng cháy, nguy cơ xảy ra cháy và nổ có thể được ngăn chặn hoặc giảm thiểu. Ngoài ra, trong trường hợp cháy xảy ra, phòng ngừa và xử lý đám cháy cũng giúp cứu người và tài sản, ngăn chặn lửa lan rộng, giảm thiểu thiệt hại cho cá nhân, doanh nghiệp và cộng đồng.
Kỹ năng phòng cháy và xử lý đám cháy là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho mọi người. Nhờ việc nắm rõ nguyên nhân gây cháy, cách hạn chế lửa lan rộng và dập lửa đúng cách, mọi người có thể tránh được sự cố cháy nổ. Ngoài ra, kỹ năng thoát hiểm và tự cứu cũng giúp mọi người tự bảo vệ mình trong trường hợp khẩn cấp.
Sự chuẩn bị và kết nối trong phòng cháy và xử lý đám cháy là rất cần thiết để đảm bảo an toàn cho cộng đồng. Nhờ việc tổ chức các buổi tập huấn và trang bị đầy đủ thiết bị phòng cháy, mọi người trong cộng đồng có thể nắm rõ kỹ năng phòng cháy và xử lý đám cháy, và có thể giúp đỡ lẫn nhau trong trường hợp khẩn cấp. Ngoài ra, sự kết nối giữa các đơn vị phòng cháy và cộng đồng cũng giúp nâng cao hiệu quả phòng cháy và xử lý đám cháy.
Kỹ thuật phòng cháy chữa cháy
Theo quy định tại Điều 14 của Luật Phòng cháy chữa cháy, các biện pháp phòng cháy cơ bản bao gồm:
- Quản lý chặt chẽ và đảm bảo an toàn trong việc sử dụng các chất cháy, chất nổ, nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị và dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt, chất sinh lửa, sinh nhiệt; đồng thời đảm bảo các điều kiện an toàn trong phòng cháy.
- Thường xuyên và định kỳ kiểm tra để phát hiện các lỗ hổng hoặc thiếu sót liên quan đến phòng cháy và đưa ra biện pháp khắc phục kịp thời.
Để thực hiện các kỹ thuật này, cần:
- Ngăn chặn hoàn toàn các nguồn nhiệt gây cháy, quản lý chặt chẽ các nguồn lửa, nguồn nhiệt sử dụng trong sản xuất và kinh doanh, cũng như trong sinh hoạt.
- Sử dụng hệ thống điện an toàn, đảm bảo kiểm soát nguồn điện và các thiết bị điện, đóng và ngắt các thiết bị điện khi không sử dụng. Thường xuyên kiểm tra và bảo dưỡng các thiết bị điện, đường dây điện.
- Tách biệt các chất cháy khỏi nguồn lửa và nguồn nhiệt, đồng thời giữ khoảng cách an toàn giữa các thiết bị sản xuất có khả năng sinh nhiệt và gây cháy, ví dụ như để xa dầu hỏa khỏi các nguồn lửa.
- Giới hạn diện tích sản xuất và diện tích lưu trữ các chất cháy và thiết bị đến mức cần thiết.
- Trang bị các loại bình chữa cháy bột, bình chữa cháy CO2 chuyên dụng phù hợp với các vật liệu và khả năng gây cháy của các vật liệu cháy trong nhà.
- Lắp đặt hệ thống báo động và chữa cháy tự động hoặc bán tự động.
- Thực hiện các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, tập huấn về phòng cháy, chữa cháy tại khu dân cư, doanh nghiệp, trường học, …
- Đối với nhà ở, thì phải đảm bảo hệ thống điện, bếp đun nấu, nơi thờ cúng an toàn; các chất dễ cháy, nổ phải được lưu trữ xa nguồn lửa, nguồn nhiệt; cần chuẩn bị các điều kiện, phương tiện để sẵn sàng xử lý sự cố cháy.
- Đối với kho chứa, hệ thống vận chuyển sản phẩm dầu mỏ, khí đốt, hóa chất nguy hiểm phải có hệ thống báo động và xử lý nồng độ hơi, khí nguy hiểm dễ cháy, nổ; phải có biện pháp bảo vệ, chống sự cố bục, vỡ bể chứa, thiết bị, đường ống.
- Công trình cao tầng cần đảm bảo giải pháp chống cháy lan, chống tụ khói, lan truyền khói và hơi độc do cháy sinh ra; đồng thời đảm bảo các điều kiện thoát nạn an toàn, trang bị hệ thống phát hiện cháy tự động và hệ thống chữa cháy để đảm bảo khả năng tự chữa cháy; sử dụng vật liệu xây dựng khó cháy; không sử dụng vật liệu trang trí nội thất, vật liệu cách âm, cách nhiệt dễ cháy.
- Công trình ngầm, đường hầm, hầm lò khai thác khoáng sản cần trang bị phương tiện để phát hiện và xử lý khí cháy, khí độc; phải có hệ thống thông gió, giải pháp chống cháy lan và các điều kiện bảo đảm thoát nạn an toàn, triển khai lực lượng, phương tiện để cứu người, tài sản và chữa cháy.
- Tại các khu mua sắm, trung tâm thương mại cần phân tách hệ thống điện cho hoạt động kinh doanh và hệ thống điện đảm bảo an toàn cháy nổ; sắp xếp các gian hàng, sản phẩm đáp ứng các yêu cầu an toàn phòng cháy; đảm bảo có hệ thống lối thoát và phương án giải tỏa hàng hóa khi xảy ra hỏa hoạn; đồng thời trang bị hệ thống báo động, chữa cháy và giải pháp ngăn chặn tình trạng cháy lan phù hợp với quy mô và loại hình hoạt động.
- Các cơ sở giáo dục cần được đảm bảo về công tác phòng cháy và chữa cháy một cách nghiêm túc và cẩn thận nhất.
- …..(Điều 17 đến Điều 28 của Luật Phòng cháy chữa cháy)
Kỹ thuật xử lý phòng cháy chữa cháy
Điều 30 của Luật Phòng cháy chữa cháy quy định các biện pháp cơ bản trong xử lý cháy bao gồm:
- Kích hoạt ngay các lực lượng, phương tiện để dập tắt ngay lập tức đám cháy. Khi có cháy, cơ quan, tổ chức, gia đình và cá nhân đều có thể được triệu tập để hỗ trợ trong việc xử lý cháy; tất cả nguồn nước và tài liệu xử lý cháy được ưu tiên sử dụng cho việc này.
- Tập trung cứu người, cứu tài sản và ngăn chặn sự lan truyền của đám cháy.
- Điều chỉnh chỉ huy và điều phối các hoạt động trong quá trình xử lý cháy.
Các kỹ thuật xử lý cháy khi có cháy xảy ra thường được sử dụng đó là:
Thứ nhất, kỹ thuật cô lập ôxi với chất cháy hoặc di chuyển chất cháy ra khỏi khu vực cháy. Kỹ thuật này sử dụng các chất hoặc thiết bị có khả năng cô lập như cát, chăn, bao tải, vải bạt,… để phủ, đậy, che kín bề mặt của chất cháy. Hành động này giúp hạn chế sự tiếp xúc của ôxi trong không khí với chất cháy, bởi vì ôxi là yếu tố cần thiết cho sự cháy tiếp diễn, vì vậy, nếu không có ôxi, sự cháy sẽ dần tắt. Cần phải kết hợp với việc di chuyển chất cháy ra khỏi vùng cháy khi phủ kín bề mặt của chất cháy.
Thứ hai, phương pháp giảm nồng độ oxy và hỗn hợp chất cháy được thực hiện bằng cách sử dụng các chất không tham gia vào phản ứng cháy để phun vào vùng cháy. Những chất này sẽ giảm bớt nồng độ oxy và hỗn hợp chất cháy. Ví dụ, khí CO2, N2,…
Thứ ba, phương pháp làm mát, là tập hợp các phương pháp để giảm nhiệt độ của vùng cháy xuống mức không thể cháy được. Phương pháp này thường được sử dụng để chữa cháy chất rắn như gỗ, giấy, nhựa,… Các chất như nước và khí lạnh được sử dụng để làm mát và chữa cháy.
Các nguyên tắc chung trong hoạt động phòng cháy chữa cháy
Trong quá trình phòng cháy chữa cháy, cần phải xác định hướng phát triển của đám cháy và hướng quyết định trong quá trình cứu chữa đám cháy.
Đối với hướng phát triển của đám cháy, nó phụ thuộc vào hướng gió, hướng trao đổi không khí trong đám cháy và sự sắp xếp các loại chất cháy, tính chất của các chất trong đám cháy.
Trong khi đó, hướng quyết định trong quá trình cứu chữa đám cháy là nơi tập trung nhiều lực lượng, phương tiện và sự chú ý của người chỉ huy. Việc xác định hướng này phải căn cứ vào các tình huống như:
- Phải ngăn chặn đám cháy để cứu người bị nạn.
- Phải chặn đứng sự lan truyền của đám cháy đến khu vực có chất cháy, nổ, độc… có khả năng gây nguy hại lớn.
- Phải ngăn chặn lửa lan đến khu vực có nhiều tài liệu, hàng hoá có giá trị cao.
- Ngăn chặn lửa tiếp tục cháy lan sang các phần nhà bên cạnh có khả năng dẫn đến cháy lớn.
- Chặn đứng hướng phát triển của đám cháy.
Để ngăn chặn sự lan tràn của lửa và dập tắt đám cháy, cần tiến hành các biện pháp sau: Khẩn trương phun nước vào gốc lửa và ngăn chặn sự phát triển của các vùng lửa; Phá hủy các cấu trúc nhà, giảm thiểu độ cao của ngọn lửa, hạn chế sự lan tỏa của đám cháy hoặc tháo dỡ để tạo ra khoảng cách cách ly đám cháy. Dời chuyển các vật liệu cháy phía trước đám cháy để tạo ra một khoảng cách an toàn và ngăn chặn sự lan truyền của lửa.
Trong quá trình chữa cháy, tất cả các đơn vị tham gia cần lưu ý đảm bảo an toàn cho những người tham gia, những người bị mắc kẹt trong đám cháy, tài sản, vật liệu, phương tiện… để tránh việc nước phun bắn ra gây thiệt hại.
