Quyền lợi bảo hiểm xã hội tại Việt Nam bao gồm nhiều phần quan trọng mà người tham gia có thể hưởng được. Đầu tiên, người tham gia sẽ được chăm sóc sức khỏe miễn phí hoặc có chi phí thấp khi mắc các bệnh tật hoặc trong quá trình thai sản. Ngoài ra, người tham gia còn có quyền hưởng chế độ hưu trí và trợ cấp tử tuất khi về già. Tất cả những quyền lợi này sẽ được chia sẻ bởi Luật Quang Huy trong bài viết dưới đây.
Các quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội tại Việt Nam
Bảo hiểm xã hội là chính sách an sinh của Chính phủ nhằm mục đích chăm sóc sức khỏe, đảm bảo thu nhập cho người tham gia khi gặp các sự cố như ốm đau, bệnh tật, thai sản, già yếu… Theo đó, người tham gia có thể lựa chọn đăng ký tự nguyện hoặc tham gia bắt buộc đối với các trường hợp được pháp luật quy định.
Người tham gia BHXH sẽ được hưởng năm chế độ tương ứng với năm quyền lợi: chăm sóc sức khỏe khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất. Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ chỉ được hưởng hai quyền lợi về hưu trí và tử tuất.
Ngoài ra, người tham gia BHXH có thể rút BHXH một lần bất cứ khi nào và yêu cầu gửi cơ quan BHXH.
Vì vậy, hiện nay người tham gia Bảo hiểm xã hội có thể nhận tối đa sáu quyền lợi khi tham gia đóng bảo hiểm xã hội theo quy định.
Nội dung
Quyền lợi BHXH khi ốm đau, bệnh tật
Quyền lợi này chỉ áp dụng đối với người tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định. Theo đó, khi ốm đau, bệnh tật, người tham gia Bảo hiểm xã hội sẽ được hưởng quyền lợi về:
(1) Số ngày nghỉ do nằm viện hoặc chăm sóc y tế. Thời gian nghỉ được căn cứ vào số năm đóng BHXH:
- Thời gian đóng BHXH dưới 15 năm được nghỉ 30 ngày.
- Thời gian đóng BHXH từ 15 năm đến dưới 30 năm được nghỉ 40 ngày.
- Thời gian đóng BHXH ít nhất 30 năm được nghỉ 50 ngày.
Đối với lao động làm việc ở môi trường nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc khu vực có trợ cấp vùng tối thiểu 0.7 thì thời gian nghỉ được cộng thêm 10 ngày. Tổng thời gian nghỉ không quá 180 ngày.
(2) Người tham gia được nhận tiền trợ cấp ốm đau. Trường hợp bệnh thông thường thì mức trợ cấp bằng 75% tháng lương gần nhất trước khi nghỉ ốm. Đối với người bị bệnh dài ngày cần điều trị thì mức trợ cấp sẽ giảm dần theo thời gian tham gia BHXH.
Quyền lợi BHXH khi mang thai và sinh con
Nếu tham gia BHXH, trong quá trình mang thai và sinh con, người lao động sẽ được hưởng quyền lợi của chế độ thai sản, bao gồm số ngày nghỉ và tiền trợ cấp theo quy định. Điều đáng chú ý là cả nam giới có vợ sinh con cũng sẽ được nhận chế độ này. Chi tiết về quyền lợi như sau:
(1) Số ngày nghỉ thai sản. Người lao động khi đáp ứng các điều kiện sẽ được nghỉ thai sản như sau:
- Trường hợp khám thai: nghỉ 5 lần, mỗi lần 1 ngày, nếu nơi khám xa thì mỗi lần nghỉ 2 ngày.
- Trường hợp sảy, nạo, hút hoặc phá thai, thai bệnh lý hoặc bị lưu thì nghỉ theo tuổi thai: thai dưới 5 tuần nghỉ 10 ngày, từ 5 tuần đến dưới 13 tuần nghỉ 20 ngày, từ 13 tuần đến dưới 25 tuần nghỉ 40 ngày. Thai từ 25 tuần trở lên được nghỉ 50 ngày.
- Nghỉ sinh con: trường hợp sinh thường và một con được nghỉ 6 tháng, cứ thêm một con thì được nghỉ thêm một tháng.
- Nghỉ khi vợ sinh con: lao động nam có vợ sinh con được nghỉ 5 ngày nếu sinh thường, 7 ngày nếu vợ sinh mổ hoặc con sinh ra dưới 31 tuần.
- Con chết sau sinh: con 2 tháng tuổi trở lên được nghỉ 2 tháng, dưới 2 tháng tuổi nghỉ 4 tháng.
- Người sinh con hộ được hưởng chế độ đến khi giao trẻ, người nhận con nuôi được hưởng đến khi con đủ 6 tháng tuổi.
- Tránh thai: lao động nữ được nghỉ 7 ngày đối với biện pháp thông thường, 15 ngày khi triệt sản.
(2) Số tiền trợ cấp thai sản được nhận. Đối với trường hợp sinh con, người lao động sẽ được hưởng 6 tháng bình quân lương tháng đóng Bảo hiểm xã hội. Ngoài ra, lao động được thêm trợ cấp một lần tính bằng 2 lần mức lương cơ sở hiện hành. Lao động sau sinh mà sức khỏe yếu sẽ được nghỉ 5 ngày khi sinh thường, 7 ngày khi sinh mổ.
Quyền lợi Bảo hiểm Xã hội (BHXH) trong trường hợp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp
Những người tham gia Bảo hiểm xã hội sẽ được hưởng quyền lợi này nếu họ gặp phải tai nạn lao động hoặc mắc các bệnh nghề nghiệp trong quá trình làm việc, theo quy định của pháp luật. Họ sẽ được cấp tiền trợ cấp và thời gian nghỉ để phục hồi sức khỏe. Cụ thể:
(1) Trong trường hợp khả năng lao động bị suy giảm từ 5% đến 30%, lao động sẽ được trợ cấp theo tỷ lệ này. Nếu khả năng lao động suy giảm 5%, lao động sẽ được trợ cấp bằng 5 lần lương cơ sở. Sau đó, mỗi khi tỷ lệ suy giảm thêm 1%, lao động sẽ được trợ cấp thêm ½ lần lương cơ sở.
Lao động cũng được hưởng thêm tiền theo số năm đóng BHXH: nếu họ đã đóng trong vòng 1 năm, họ sẽ được trợ cấp thêm 0,5% của mức lương đóng BHXH trong tháng cuối cùng trước khi nghỉ việc. Sau đó, mỗi khi đóng thêm 1 năm, họ sẽ được trợ cấp thêm 0,3%.
(2) Trong trường hợp khả năng lao động suy giảm từ 31% trở lên, lao động sẽ được trợ cấp theo mức đó. Nếu khả năng lao động suy giảm 31%, họ sẽ được trợ cấp bằng 30% lương cơ sở. Sau đó, mỗi khi tỷ lệ suy giảm thêm 1%, họ sẽ được trợ cấp thêm 2% của lương cơ sở. Lao động cũng được hưởng tiền theo thâm niên đóng BHXH.
(3) Trong trường hợp khả năng lao động suy giảm ít nhất 81%, chế độ trợ cấp sẽ được áp dụng. Điều này áp dụng cho những trường hợp lao động bị liệt cột sống hoặc mắt bị mù, bị tâm thần, hai chân bị cụt hoặc liệt và không thể hoạt động. Mức trợ cấp tính theo lương cơ sở hiện hành.
Quyền lợi BHXH khi về hưu
Khi đủ điều kiện về tuổi nghỉ hưu và thời gian đóng BHXH theo quy định, người tham gia BHXH sẽ được nhận các quyền lợi hưu trí, bao gồm tiền lương hưu hàng tháng hoặc tiền trợ cấp một lần.
(1) Tiền lương hưu hàng tháng tính bằng 45% mức trung bình lương tháng đóng BHXH đối với 15 năm, cộng thêm 2% cho mỗi năm đóng BHXH tiếp theo, với mức tối đa là 75%. Nếu nghỉ hưu sớm, mức lương hưu giảm 2% mỗi năm so với tuổi nghỉ hưu thông thường.
(2) Ngoài lương hưu, người đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí và có mức lương hưu cao hơn 75% lương bình quân đóng BHXH còn được nhận trợ cấp một lần. Trợ cấp này tính theo tỷ lệ 0,5 tháng lương cho mỗi tháng đóng BHXH.
Quyền lợi BHXH khi mất
Chế độ này áp dụng cho cả người tham gia BHXH theo hình thức bắt buộc và tự nguyện. Người được hưởng quyền lợi là người tham gia đóng BHXH và thân nhân của họ, thông qua các khoản trợ cấp sau:
(1) Trợ cấp mai táng được cung cấp để chi trả các chi phí liên quan đến mai táng của người đã mất. Mức trợ cấp tính bằng 10 lần mức lương cơ sở tại thời điểm người tham gia BHXH qua đời. Mức này áp dụng cho cả trường hợp tham gia BHXH tự nguyện và bắt buộc.
(2) Trợ cấp hàng tháng áp dụng cho người tham gia BHXH theo chế độ bắt buộc. Mức trợ cấp tính bằng 50% mức lương cơ sở trong trường hợp thông thường và bằng 70% nếu không có người thân trực tiếp nuôi dưỡng.
(3) Trợ cấp tuất hưởng một lần sẽ được tính bằng 1,5 lần mức lương bình quân đóng BHXH cho những năm trước năm 2014, và bằng 2 lần mức lương bình quân đóng BHXH cho thời gian từ năm 2014 trở đi.
Quyền lợi rút BHXH 1 lần
Người tham gia đóng Bảo hiểm xã hội có quyền rút tiền BHXH 1 lần nếu không còn nhu cầu tham gia đóng BHXH để được hưởng các quyền lợi như đã được đề cập trước đó. Người tham gia chỉ cần gửi yêu cầu đến cơ quan BHXH và nếu đủ điều kiện thì có thể nhận được tiền BHXH bất cứ lúc nào (xem chi tiết).
Tuy nhiên, nhà nước không khuyến khích người tham gia rút BHXH 1 lần nếu không bắt buộc vì điều này sẽ ảnh hưởng đến quá trình tham gia đóng BHXH của người tham gia và ảnh hưởng đến mức tiền hưởng trợ cấp nhận được. Điều kiện và mức hưởng tiền BHXH cũng phụ thuộc vào mức đóng BHXH và thời gian tham gia của người tham gia.
Vì vậy, nếu người tham gia đóng Bảo hiểm xã hội càng nhiều và thời gian càng lâu thì quyền lợi mà họ nhận được càng lớn. Chúng ta hy vọng rằng những chia sẻ trong bài viết này sẽ cung cấp cho độc giả những thông tin hữu ích nhất.
