Bảo hiểm xã hội 1 lần là gì? Điều kiện, cách tính và mức hưởng

Người tham gia bảo hiểm xã hội sẽ được hưởng chế độ bảo hiểm xã hội 1 lần khi đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định. Vậy chế độ BHXH 1 lần là gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc có góc nhìn tổng quan nhất về chế độ này.

Bảo hiểm xã hội 1 lần là gì?

Theo Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, bảo hiểm xã hội là sự bù đắp một phần thu nhập dành cho người lao động khi họ bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết.

Chế độ bảo hiểm xã hội 1 lần là một trong những quyền lợi mà người tham gia BHXH được hưởng. Theo đó, người lao động tham gia BHXH bắt buộc sau 1 năm nghỉ việc hoặc người tham gia BHXH tự nguyện dừng tham gia BHXH sau 1 năm và một số trường hợp đặc biệt khác khi có yêu cầu gửi cơ quan BHXH sẽ được giải quyết hưởng chế độ BHXH 1 lần theo quy định.

Các điều kiện để được hưởng BHXH 1 lần

Theo quy định tại Điểm a, b, Khoản 1, Điều 8 của Nghị định 115/2015/NĐ-CP và Điều 60 của Luật Bảo hiểm xã hội Việt Nam số 58/2014/QH13, có tổng cộng 6 trường hợp được nhận chế độ BHXH 1 lần, bao gồm:

1. Người đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH (theo Khoản 3, Điều 54 của Luật BHXH)
2. Người đủ 55 tuổi nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện (đối với lao động nữ hoạt động ở xã, phường, thị trấn)
3. Người ra nước ngoài để định cư
4. Người đang mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế
5. Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu
6. Người tham gia BHXH bắt buộc sau 01 năm nghỉ việc hoặc tham gia BHXH tự nguyện sau 01 năm không tiếp tục đóng và chưa đủ 20 năm đóng (theo Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13)

Người lao động tham gia đóng Bảo hiểm xã hội thuộc 1 trong 6 trường hợp trên có thể gửi yêu cầu đến cơ quan BHXH để lãnh chế độ BHXH 1 lần theo quy định.

Những trường hợp không được hưởng bảo hiểm xã hội một lần ngay

Nếu thuộc một trong bốn trường hợp sau đây, người lao động sẽ không được hưởng bảo hiểm xã hội một lần ngay khi tham gia BHXH:

1. Người lao động nghỉ việc chưa đủ 1 năm khi không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện.
2. Người lao động đủ tuổi nghỉ hưu và đóng đủ 20 năm BHXH ​sẽ không được hưởng BHXH một lần mà sẽ được hưởng lương hưu theo quy định.
3. Người lao động mắc bệnh nhưng không phải bệnh hiểm nghèo (Ung thư, bại liệt, Xơ gan cổ chướng, Phong, lao nặng, Nhiễm HIV chuyển sang giai đoạn AIDS)
4. Người lao động không chứng minh được đang định cư ở nước ngoài, trừ trường hợp đáp ứng điều kiện khác quy định tại Khoản 1, Điều 60, Luật Bảo hiểm xã hội 2014.

Do đó, người tham gia BHXH không phải lúc nào cũng được hưởng BHXH một lần. Nếu người lao động thuộc một trong bốn trường hợp trên khi gửi yêu cầu đến cơ quan BHXH, hồ sơ và thủ tục hưởng BHXH một lần theo quy định sẽ không được giải quyết.

Cách tính bảo hiểm xã hội một lần

Theo quy định tại Khoản 4, Điều 19, Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, mức trợ cấp BHXH một lần sẽ được chi trả dựa trên thời gian tham gia BHXH của người lao động và mức bình quân tiền lương (MBQTL) tháng đóng BHXH.

Công thức tính mức trợ cấp BHXH một lần như sau:

Mức trợ cấp = (1,5 x MBQTL x thời gian tham gia BHXH trước năm 2014) + (2 x MBQTL x thời gian tham gia BHXH từ năm 2014)

Lưu ý:

• Trường hợp chưa đóng đủ 1 năm, mức hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần sẽ bằng số tiền đã đóng, với mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương.
• Thời gian tham gia BHXH lẻ được tính theo quy định sau đây: từ 1-6 tháng tính ½ năm, từ 7-11 tháng tính 1 năm.
• Mức hưởng BHXH 1 lần không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện (trừ trường hợp bệnh hiểm nghèo).
• Tuy nhiên, mức bình quân tiền lương của người lao động sẽ phụ thuộc vào việc người lao động đang đóng BHXH theo bậc hệ số nhà nước hay theo mức tiền lương của đơn vị sử dụng lao động tư nhân.

Cách tính mức hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần như sau:

• Đối với người lao động đóng BHXH theo hệ số nhà nước, mức bình quân tiền lương được tính theo khu vực nhà nước:

Mức bình quân tiền lương = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH (hệ số x mức lương cơ sở) của T năm cuối trước khi nghỉ việc / (T x 12 tháng)

• Đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định.

Mức bình quân tiền lương = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH/Tổng số tháng đóng BHXH.

Điều này cho phép người lao động có thể tính toán mức hưởng BHXH một lần một cách chủ động hơn, nếu họ quyết định rút tiền. Hiện nay, người lao động cũng có thể sử dụng hệ thống tính BHXH một lần trực tuyến để tính toán nhanh chóng và chính xác.

Hồ sơ hưởng bảo hiểm xã hội một lần

Theo quy định của Điều 109 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014, hồ sơ hưởng BHXH một lần bao gồm:

1. Sổ bảo hiểm xã hội (bản chính)
2. Đơn đề nghị hưởng trợ cấp BHXH một lần theo mẫu 14-hsb

Đối với những người ra nước ngoài để định cư, họ phải nộp thêm bản sao giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc thôi quốc tịch Việt Nam hoặc bản dịch tiếng Việt được chứng thực hoặc công chứng một trong các giấy tờ sau đây:

1. Hộ chiếu do nước ngoài cấp;
2. Thị thực của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp có xác nhận việc cho phép nhập cảnh với lý do định cư ở nước ngoài;
3. Giấy tờ xác nhận về việc đang làm thủ tục nhập quốc tịch nước ngoài; giấy tờ xác nhận hoặc thẻ thường trú, cư trú có thời hạn từ 05 năm trở lên của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp.

Hồ sơ rút bảo hiểm xã hội một lần là thủ tục quan trọng đối với những người hưởng chế độ, và họ cần chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ cần thiết trước khi gửi cho nơi tiếp nhận hồ sơ giải quyết chế độ BHXH 1 lần.

Nơi nộp hồ sơ đăng ký hưởng BHXH 1 lần

Để thực hiện thủ tục rút BHXH 1 lần, người hưởng chế độ cần chuẩn bị một bộ hồ sơ theo quy định như đã đề cập tại mục 4. Trong đó, phải có sổ BHXH bản gốc và các giấy tờ cần thiết liên quan.

Nếu người lao động đã tham gia BHXH tại một địa phương nhưng hiện đang sinh sống và tạm trú tại một địa phương khác và chưa biết nơi nộp sổ bảo hiểm xã hội thì:

Theo quy định tại khoản 2, Điều 1 và Điều 20 Quyết định 636/QĐ-BHXH, người lao động sẽ nộp sổ bảo hiểm xã hội kèm trong bộ hồ sơ đăng ký hưởng BHXH 1 lần cho cơ quan BHXH cấp quận/huyện hoặc BHXH tỉnh (nếu BHXH tỉnh được phân cấp giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần) nơi người lao động có hộ khẩu hoặc sổ tạm trú theo quy định của pháp luật.

Như vậy, người lao động đang tạm trú ở địa phương nào thì có thể nộp hồ sơ đăng ký hưởng BHXH 1 lần tại cơ quan BHXH của địa phương đó.

Các hình thức gửi hồ sơ đăng ký hưởng BHXH 1 lần

Người lao động có thể nộp bộ hồ sơ đầy đủ theo quy định cho cơ quan BHXH huyện/tỉnh nơi cư trú thông qua một trong ba hình thức sau:

1. Giao dịch điện tử.

Người hưởng chế độ BHXH 1 lần đăng ký nhận mã xác thực và gửi hồ sơ điện tử qua trang web BHXH Việt Nam.

2. Dịch vụ bưu chính công ích được cung cấp theo yêu cầu của Nhà nước để phục vụ nhiệm vụ đặc biệt.

Trong trường hợp người lao động không chuyển hồ sơ từ giấy sang định dạng điện tử như đã nêu trên, họ có thể sử dụng dịch vụ bưu chính công ích để gửi bộ hồ sơ giấy đến cơ quan Bảo hiểm xã hội.

3. Người lao động có thể nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan Bảo hiểm xã hội.

Thời gian giải quyết hồ sơ BHXH 1 lần

Theo quy định tại khoản 4, Điều 110, Luật bảo hiểm xã hội năm 2014, cơ quan BHXH phải giải quyết hồ sơ hưởng BHXH 1 lần trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, đối với trường hợp hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần. Nếu cơ quan BHXH không giải quyết hồ sơ, họ phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Nếu người lao động đã thực hiện đầy đủ thủ tục hưởng BHXH 1 lần và đã nhận được giấy hẹn từ cơ quan BHXH, nhưng vẫn chưa nhận được tiền, họ có thể liên hệ với cơ quan BHXH để kiểm tra lại quá trình xử lý hồ sơ và đảm bảo quyền lợi của mình được giải quyết kịp thời.

Kết quả hưởng BHXH 1 lần

Người lao động sẽ nhận được kết quả giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội 1 lần bao gồm:

1. Bộ hồ sơ bao gồm các giấy tờ liên quan theo hình thức đã đăng ký trong hồ sơ.
2. Tiền hưởng chế độ BHXH 1 lần.

Phương thức nhận tiền bảo hiểm xã hội một lần

Người được hưởng BHXH một lần có thể nhận tiền trợ cấp trực tiếp tại cơ quan BHXH, thông qua dịch vụ bưu chính công ích hoặc nhận tiền BHXH một lần qua tài khoản ngân hàng;

Trong trường hợp người được hưởng chế độ đăng ký chi trả chế độ bằng hình thức chi trả qua ATM, cơ quan BHXH sẽ chuyển tiền vào số tài khoản đã đăng ký (đó có thể không phải số thẻ ATM của người đăng ký hưởng).

Còn với trường hợp người được hưởng đăng ký lãnh tiền BHXH một lần trực tiếp, khi đến cơ quan bảo hiểm xã hội nơi thụ lý hồ sơ, bạn cần mang theo giấy hẹn và căn cước công dân để được hỗ trợ chi trả theo đúng quy định.

Đối với trường hợp người được ủy quyền nhận BHXH một lần cho người khác lĩnh thay, người được ủy quyền cần thực hiện theo trình tự sau:

• Nộp giấy ủy quyền (mẫu số 13-HSB) hoặc hợp đồng ủy quyền cho cơ quan BHXH hoặc cơ quan Bưu điện nơi chi trả.
• Xuất trình CMND/CCCD hoặc giấy tờ tùy thân có ảnh.
• Nhận tiền và ký nhận tiền trên danh sách chi trả hoặc giấy nhận tiền.

Như vậy, trong bài viết trên, Luật Quang Huy đã cập nhật và gửi đến bạn đọc những thông tin cần thiết nhất về chế độ BHXH một lần gồm điều kiện, hồ sơ thủ tục rút BHXH một lần cho đến khi nhận kết quả hưởng chế độ. Hy vọng rằng những thông tin được chia sẻ trong bài viết này có thể mang lại cho bạn đọc những thông tin hữu ích nhất.