Trong pháp luật dân sự Việt Nam, cá nhân là chủ thể quan trọng, tham gia vào tất cả các quan hệ pháp luật dân sự. Năng lực hành vi dân sự là tư cách chủ thể của một cá nhân, bởi vậy mà khi một người đã chết hoặc bị tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì quyền và nghĩa vụ của họ khi tham gia vào các quan hệ pháp luật khác sẽ bị ảnh hưởng.
Trong trường hợp như vậy, luôn có thủ tục để giải quyết, xác định năng lực hành vi dân sự của cá nhân. Để tìm hiểu kĩ hơn về vấn đề này, em xin chọn đề tài: “Thủ tục xác định năng lực hành vi dân sự của cá nhân và thực tiễn áp dụng”.
Danh mục tài liệu tham khảo:
- Giáo trình Luật Tố Tụng Dân sự, Trường Đại Học Luật Hà Nội.
- Bộ Luật Tố tụng Dân sự 2004.
Nội dung
Thủ tục giải quyết yêu cầu tuyên bô một người mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Khi một người bị bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác mà không thể nhận thứ và làm chủ hành vi của mình thì không thể tham gia vào các quan hệ pháp luật và cũng không phải chịu trách nhiệm về những hành vi trái pháp luật do họ gây ra. Ngoài ra đối tượng là người nghiện ma túy dẫ đến phá sản thì cũng làm ảnh hưởng đến những người liên quan. Do đó, Điều 319 BLTTDS quy định người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan, tổ chức hữu quan có quyền yêu cầu tòa án tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự.
Căn cứ vào Khoản 2, Điều 312 BLTTDS, theo đó, đơn yêu cầu tòa án tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự phải có đủ những nội dung:
2. Đơn yêu cầu phải có các nội dung chính sau đây:
a) Ngày, tháng, năm viết đơn;
b) Tên Toà án có thẩm quyền giải quyết đơn;
c) Tên, địa chỉ của người yêu cầu;
d) Những vấn đề cụ thể yêu cầu Toà án giải quyết và lý do, mục đích, căn cứ của việc yêu cầu Toà án giải quyết việc dân sự đó;
đ) Tên, địa chỉ của những người có liên quan đến việc giải quyết đơn yêu cầu, nếu có;
e) Các thông tin khác mà người yêu cầu xét thấy cần thiết cho việc giải quyết yêu cầu;
g) Người yêu cầu là cá nhân phải ký tên hoặc điểm chỉ, nếu là cơ quan, tổ chức thì đại diện hợp pháp của cơ quan, tổ chức đó phải ký tên và đóng dấu vào phần cuối đơn.
Đối với yêu cầu tòa án tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự người yêu cầu phải gửi kèm theo đơn yêu cầu kết luận của cơ quan chuyên môn như kết luận của cơ quan giám định, cơ quan y tế và các chứng cứ, tài liệu khác như sổ sách bệnh án của bệnh viện, giấy xác nhận của những người thân thích…. để chứng minh người đó bị bệnh tâm thần hoặc bị bệnh dẫn đến không thể nhận thức hành vi.
Đối với yêu cầu tòa án tuyên bố một người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự người yêu cầu phải gửi kèm theo đơn yêu cầu các chứng cứ, tài liệu chứng minh người đó nghiện ma túy hoặc nghiện các chất kích thích khác, như kết luận của cơ quan giám định, cơ quan y tế,… Người yêu cầu phải chứng minh được người đó đã thực hiện các giao dịch liên quan đến tài sản thuộc sở hữu chung của những thành viên trong gia đình hoặc của những người khác mà người sử dụng ma túy đã làm thiệt hại.
Xác định năng lực hành vi dân sự của cá nhân
* Việc xét đơn yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự:
Theo quy định tại Điều 320 BLTTD, thời hạn chuẩn bị xét đơn yêu cầu toàn án tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự không quá ba mươi ngày, kể từ ngày tòa thụ lý đơn yêu cầu. Trong thời hạn đó, tòa tiến hành các công việc sau:
- Trưng cầu giám định sức khỏe, bệnh tật của người bị yêu cầu tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự theo yêu cầu của đương sự.
- Lấy lời khai của những người thân thích của người bị yêu cầu tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hàn chế năng lực hành vi dân sự về tình trạng sưc khỏe, khả năng nhận thức của người bị yêu cầu tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự về tình hình tài sản và giao dịch tài sản.
Yêu cầu cơ quan đăng ký quyền sở hữu, sử dụng tài sản, cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm cung cấp thông tin về quyền sở hữu, sử dụng tài sản của người bị yêu cầu tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Trong thời hạn này, nếu người rút yêu cầu thì tòa ra quyết định đình chỉ việc xét đơn yêu cầu. Khi hết thời hạn chuẩn bị xét đơn yêu cầu hoặc khi nhận được kết luận giám định của cơ quan chuyên môn, tòa phải ra quyết định mở phiên họp để xét đơn yêu cầu.
Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày ra quyết định mở phiên họp, thẩm phán phải mở phiên họp xét đơn yêu cầu. Tòa án có thể chấp nhận hoặc không chấp nhận đơn yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Tình huống thực tế
A có một người anh đang hưởng chế độ tâm thần tại cộng đồng, bố mẹ đã chết, sau anh này có 3 người em, cả 4 anh em sống không đoàn kết. Hiện tại người anh đang hưởng chế độ tâm thần muốn làm hồ sơ giám hộ yêu cầu tòa tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự nhờ 3 người em làm nhưng không ai làm. Vậy trong trường hợp này ai có thể làm đơn yêu cầu và thủ tục?
Điều 319 BLTTDS sửa đổi năm 2011, chủ thể có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự là người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan hữu quan.
Như vậy, để tòa án tuyên bố anh của bạn mất năng lực hành vi dân sự, tất cả những người có quyền, lợi ích liên quan và cơ quan, tổ chức hữu quan đều có quyền làm đơn yêu cầu, không nhất thiết phải là 3 người em ruột của người đó.
Theo Khoản 2 Điều 312 BLTTDS, đơn yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự phải có nội dung đáp ứng đầy đủ và gửi đến tòa án có thẩm quyền giải quyết. Ngoài ra, Đơn yêu cầu phải có gửi kèm đơn kết luận của cơ quan y tế về bệnh tâm thần, giấy tờ, chứng cứ hồ sơ khám bệnh của người anh và kèm giấy xác nhận từ người xung quanh được gửi đến tòa án.
Theo quy định tại điều 320 BLTTDS, Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày thụ lý đơn yêu cầu, Tòa thực hiện công việc chuẩn bị giải quyết công việc dân sự và tiến hành giám định, lấy lời khai.
Vì người anh bị tâm thần và đang được điều trị tại cơ sở cộng đồng do đó, Tòa căn cứ trên thực tế sẽ ra quyết định mở phiên họp xét đơn yêu cầu. Trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày ra quyết định mở phiên họp rồi căn cứ trên giấy tờ, tình hình của người bị yêu cầu để ra quyết định.
Để xác định, tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự hay bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, dựa theo những quy định của Luật tố tụng dân sự, trong thủ tục giải quyết điều quan trọng người yêu cầu đưa ra được những giấy tờ, chứng cứ chứng minh được tình trạng của người bị yêu cầu tuyên bố mất năng lực hành vi hay bị hạn chế năng lực hành vi dân sự theo đó tòa sẽ phân tích và đưa ra kết luận
Trên đây là toàn bộ thông tin mà chúng tôi cung cấp đến bạn về vấn đề: Thủ tục xác định năng lực hành vi dân sự của cá nhân và thực tiễn áp dụng. Để được tư vấn cụ thể hơn bạn vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn luật trực tuyến qua HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy.
Trân trọng./.
